PHÒNG TRÁNH CÁC BỆNH VỀ GAN

PGS.TS.BS Phạm Thị Lệ Hoa

Trưởng Phòng Khám Viêm gan

Bệnh viện Đại Học Y Dược TPHCM

Gan là cơ quan chịu trách nhiệm giải độc và tổng hợp các chất cần thiết cho cơ thể. Khi chức năng gan bị suy giảm, nhiều chức năng chuyển hóa và giải độc không thực hiện được sẽ dẫn đến suy gan. Ngoài ra, gan bị xơ hóa còn gây nhiều biến chứng nguy hiểm hoặc tiến triển sang ung thư gan. Để phòng tránh một số bệnh gan thường gặp, chúng ta cần thực hiện một số vấn đề sau đây:

1.    Thay đổi lối sống:

     Tuân thủ vấn đề vệ sinh ăn uống, tránh ăn các thức ăn sống hay chưa nấu chín kỹ.

    Thường xuyên tập thể dục, nhất là những người bị tăng mỡ máu để tiêu thụ hết năng lượng thừa từ ăn uống và tiêu hao dần năng lượng từ chất béo có sẵn trong cơ thể.

     Cố gắng kiểm soát tốt cân nặng và giảm cân nếu bị dư cân, béo phì. Chú ý chế độ ăn vừa đủ năng lượng, không chứa nhiều chất béo, tinh bột hay có nhiều đường. Nên ăn từng bữa nhỏ, nhiều rau quả, trái cây, thức ăn có nhiều xơ và chất đạm giúp cho cảm giác no kéo dài hơn, tiêu hóa thức ăn tốt hơn và giảm gánh nặng cho gan.

      Thay thế nước uống có đường bằng nước lọc hay nước tinh khiết để hạn chế năng lượng.

      Hạn chế tất cả các thức uống có cồn.

     Không hút thuốc lá vì các hóa chất trong thuốc lá đều chuyển hóa ở gan và làm gia tăng độc tính của các thuốc ảnh hưởng trên gan.

      Điều trị tốt bệnh đái tháo đường và rối loạn mỡ máu.

2.    Sử dụng thuốc:

Chỉ dùng thuốc và tuân thủ theo toa bác sĩ.

Tránh các loại dược phẩm có thể gây tổn thương gan. Không dùng quá liều được chỉ dẫn. Tránh dùng cùng lúc quá nhiều thuốc kể cả thuốc giảm đau.

Thận trọng khi sử dụng các thảo dược nhất là khi không rõ hoạt tính, liều lượng, cách dùng và khi không được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa. Một số thảo dược được chế biến hay tồn trữ không tốt còn có thể chứa nấm mốc, hóa chất độc hại có thể gây độc cho gan.

Chỉ nên dùng thuốc giảm cân khi có chỉ định và theo dõi của bác sĩ vì thuốc có thể gây một số tác dụng phụ và chống chỉ định cho người thừa cân có kèm các bệnh mạn tính về tim mạch hoặc đái tháo đường.

3.   Tập một số thói quen tốt nhằm giảm nguy cơ nhiễm trùng gây ảnh hưởng đến gan:

Rửa tay trước khi ăn.

Không dùng chung bàn chải răng, dao cạo râu, đồ cắt móng tay hay vật dụng có thể chứa máu của người khác để phòng ngừa bệnh viêm gan siêu vi b, C…

Thực hiện các biện pháp tình dục an toàn. Tránh quan hệ ngoài hôn nhân không có bảo vệ.

Tránh các chất ô nhiễm (khói bụi, chất diệt côn trùng, khói xe hay hóa chất, các hóa chất dạng phun sương…) trong môi trường sống

4.   Tiêm vắc-xin phòng ngừa các bệnh viêm gan siêu vi:

      Phòng ngừa viêm gan siêu vi A: Tiêm 2 liều cách nhau 6-12 tháng. Nên chủng ngừa viêm gan A càng sớm càng tốt. Người lớn tuổi chưa có miễn dịch, có bệnh gan, thận mạn tính, có bệnh viêm gan C, người đang chờ ghép gan, người có bệnh rối loạn đông máu, đồng tính luyến ái, người làm việc có tiếp xúc với phân hay máu…

      Phòng ngừa viêm gan siêu vi B: Tiêm 3 liều theo lịch trình như sau: hai mũi tiêm đầu cách nhau từ 1-2 tháng, mũi thứ 3 tiêm nhắc lại cách mũi đầu tiên khoảng 6 tháng. Sau mỗi 5-10 năm kế tiếp, có thể tiêm nhắc lại để bảo đảm nồng độ kháng thể đủ hiệu quả bảo vệ. Người thường xuyên tiêm chích hay tiếp xúc với máu, người suy thận mạn chuẩn bị lọc máu, người bệnh có chỉ định điều trị hóa trị hay ức chế miễn dịch, chuẩn bị ghép tạng, người có nhiều bạn tình và người có bệnh lây qua đường tình dục cần được tiêm ngừa bệnh viêm gan B.

5.    Khám sức khỏe định kỳ, cần theo dõi các xét nghiệm về chức năng gan nhất là người có tiền sử gia đình bị viêm gan, xơ gan hay ung thư gan để phát hiện sớm và có biện pháp điều trị tích cực để ngăn ngừa xơ gan và ung thư gan.